zondag 20 januari 2008

Vlaanderen in de EU (1)

Een onderwerp dat jammer genoeg al te vaak onderbelicht wordt is de Europese Unie, vandaar dit (eerste) artikeltje over de rol van Vlaanderen in Europa. Bij deze dus een zeer korte uiteenzetting over een mogelijke visie op Vlaanderen en/in de EU.
Het is om te beginnen belangrijk in te zien dat de Vlaamse Onafhankelijkheid slecht een middel is, een noodzakelijk middel wel te verstaan. In de eerste plaats moet de Vlaamse staat een duidelijke visie hebben op de EU, dit is een essentieel orgaan om een afdoende antwoord te bieden op de globalisering. Deze globalisering mogen we niet beschouwen als een bedreiging, het is integendeel een ideale hefboom om een nieuwe weg in te slaan. De globalisering bied zeer veel kansen, en hier moeten we zo goed mogelijk op inspelen. Een terughoudende opstelling en een schrikbeeld van deze onvermijdelijke evolutie naar een wereldeconomie is niet de juiste manier om met deze kansen om te gaan. Een eerste stap die moet ondernomen worden is het actief ondersteunen van de EU.
De uitbouw van de EU is vanaf de tweede helft van de 20ste eeuw met hakken en stoten verlopen, zonder echt een duidelijke visie. Dit is logisch als je rekening houdt met de verschillende culturele achtergronden en belangen van de deelnemende landen. Op dit moment zijn er maar liefst 27 landen in de EU die zich willen profileren. Over de historische evolutie en de discussie of de recente expansie al dan niet te snel of te onvoorzichtig is gebeurd gaan we hier niet dieper op ingaan. Feit is dat we op dit moment met 27 landen moeten samenwerken en dat we hier het beste van moeten maken.
Zoals eerder vermeld is de EU eigenlijk nooit echt een project geweest met een duidelijk vooropgestelde visie. Ook vandaag de dag zijn er heel wat tegenstrijdige meningen te horen binnen de EU. Zo is bijvoorbeeld de inhoud van het verdrag van Lissabon hoopgevend voor een verdere verdieping en democratisering van de Unie. Maar omdat een aantal landen een nationaal referendum wilden ontwijken of omdat ze cynisch staan tegenover een echte uitdieping van de EU is het een vreselijk onleesbare tekst geworden. Zo is de volledige naam van het verdrag ‘het Verdrag van Lissabon tot wijziging van het Verdrag betreffende de Europese Unie en het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap’, om nog maar te zwijgen over de onleesbare inhoud (zie http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2007:306:SOM:NL:HTML). Het is dus duidelijk dat Europa een toekomstgerichte visie mist, en dat het eigenlijk vooral een verzameling van krachten is in plaats van een bundeling van krachten. Dit is nochtans waar de EU naar moet streven: een bundeling van krachten om zowel intern als extern een rechtvaardiger beleid na te streven waarmee we de toekomst hoopvol tegemoet kunnen gaan.
Een dergelijke visie vraagt uiteraard een gezonde dosis moed van de politici, en dat alle 27 de staatshoofden zich willen profileren om nationaal te scoren met Europese thema’s maakt het er niet gemakkelijker op. Die nationale profilering is dan ook een van de grootste struikelblokken voor een echte uitdieping van de EU. Om die nationale belangen voor een stuk te overstijgen is het belangrijk dat er binnen Europa voldoende afspraken zijn tussen landen onderling en projecten over de grenzen heen. Hiermee bedoelen we dat er voldoende gewerkt moet worden met bijvoorbeeld eurodistricten. Zo’n eurodistrict is een samenwerkingsverband tussen regio’s waarbij op de grens tussen deze regio’s een district ligt met vaak een aantal specifieke behoeften. Zo’n district kan dan zelf op een aantal domeinen beslissingen nemen, op voorwaarde dat de regio’s die betrokken zijn bij het district een unanieme beslissing nemen. Concreet komt het er dus op neer dat de EU het overkoepelende orgaan is en alle bevoegdheden opeist waarvan ze voldoende kan aantonen dat er voordelen zijn om die bevoegdheden op Europees niveau te houden. De andere bevoegdheden gaan naar de verschillende lidstaten, die dan weer, waar nodig, afspraken kunnen maken voor eurodistricten met nabijgelegen regio’s. Uiteraard gebeurt dit enkele als dat de effectiviteit van het bestuur ten goede komt en het spreekt voor zich dat ook afspraken tussen volledige regio’s perfect mogelijk zijn.
De goede verstaander heeft al lang begrepen dat het hier gaat over een sterk doorgevoerd subsidiariteitprincipe. Voor een dergelijk beleid is echter een efficiënt bestuur nodig van zowel de EU als de deelstaten. Concreet wil dit zeggen dat de EU democratischer en meer toekomstgericht zal moeten werken. Zomaar wat aanmodderen heeft tot hier toe redelijk gewerkt maar zal niet blijven werken. Een duidelijke visie op waar we met Europa naartoe willen is absoluut noodzakelijk als we het Europees project een welvarende toekomst willen schenken. Verder wil een doorvoering van een dergelijk subsidiariteitprincipe ook zeggen dat de lidstaten van de EU efficiënt en doelgericht kunnen inspelen op de bevoegdheden die ze van de EU krijgen doorgespeeld (of die niet worden afgegeven aan de EU, het is maar hoe je het bekijkt). Lees: de lidstaten moeten homogene grondgebieden zijn om deze manier van werken effectief tot zijn recht te laten komen. Nog concreter: België is intern te verdeeld om hierop in te spelen.
We kunnen al niet overeenkomen hoe we de bevoegdheidsverdeling met Wallonië regelen, laat staan dat we goed zouden kunnen reageren op het subsidiariteitbeginsel binnen de EU. De discussie binnen België over bevoegdheidsverdeling is een discussie in de marge en complete tijdverspilling. Het is duidelijk dat de Belgisch gezinde politieke elite nog altijd oogkleppen opheeft en blind blijft voor het Europees project als vervanging voor het zinloze in stand houden van een overbodig Belgisch ‘mesoniveau’.
Wallonië en Vlaanderen als onafhankelijke en volwaardige lidstaten binnen de EU zijn wel in staat om in te spelen op een volwaardig Europees project. Laat dus duidelijk zijn dat het streven naar Vlaamse onafhankelijkheid een open verhaal is met een duidelijke visie op de toekomst. Een Vlaanderen als venster op de wereld, daar moeten we naar streven als we de toekomstige uitdagingen serieus nemen. Een dergelijk project is binnen België onhaalbaar, België heeft immers nooit een duidelijk toekomstproject gehad en zal dat ook nooit hebben.

Geen opmerkingen: