hoe vet moet de "vette vis" zijn?

“Een grote staatshervorming tegen 15 juli” en “een vette vis”, men zou bijna gaan denken dat de verkiezingscampagne nog steeds doorloopt. Uiteraard is het een goede zaak dat de Vlaamse partijen (voorlopig) hun beloftes niet inslikken. Logisch, zo’n hoop verkiezingsbeloftes doorslikken zorgt voor acuut verstikkingsgevaar, de kans dat ze in het verkeerde keelgat terechtkomen is zeer reëel.
Maar nu blijft natuurlijk de vraag wat juist gecatalogeerd kan/mag worden als een ‘grote staatshervorming’. Het lijkt me niet realistisch te hopen op iets dat in de buurt komt van de staatshervorming uit pakweg 1980. De wil is er nu absoluut niet langs de andere zijde van de taalgrens, en ook aan Vlaamse zijde is het verdeeldheid troef. Een meer pragmatische benadering is dus op zijn plaats. Persoonlijk zou ik graag hebben dat de staatshervorming minstens volgende punten inhoudt:

- Splitsing van BHV
- Volledige splitsing arbeidsmarkt
- Een pak meer fiscale autonomie voor de deelstaten

Dit ‘eisenpakket’ zal de referentie zijn voor mij als er ooit een akkoord komt, al is er natuurlijk veel ruimte voor interpretatie. Het gaat minder ver dan de verkiezingsbeloftes die CD&V-N-VA gedaan heeft (dat waren de 5 Vlaamse resoluties, weet u nog), maar is waarschijnlijk het hoogst haalbare in deze staatshervorming. Als de Vlamingen te veel eisen bestaat het risico dat de regering Leterme 1 te pletter slaagt tegen een muur van politieke onwil. Sommigen binnen de Vlaamse beweging zouden dit graag zien gebeuren, maar jammer genoeg zal een crash van de regering niets fundamenteel aan de situatie veranderen.
Zelf zie ik 3 scenario’s die bij een val van Leterme 1 zouden kunnen voorkomen.

1) Er komen niet direct nieuwe verkiezingen, een noodkabinet blijft aan tot 2009. Bij die verkiezingen verandert er waarschijnlijk bijna niets aan de uitslag, maar de partijen zullen wel zoveel mogelijk de staatshervorming vermijden als verkiezingsthema (op VB en LDD na natuurlijk). In dat geval krijgen we dus ongeveer dezelfde samenstelling van het parlement, maar met minder ambities voor een staatshervorming. De partijen zullen er dus niet al te lang over doen vooraleer ze de staatshervorming op de lange baan schuiven als hun dat uitkomt, misschien zelfs al bij de regeringsvorming.

2) Er komen niet direct nieuwe verkiezingen. Een nieuwe formatiepoging wordt ondernomen, misschien om Reynders een kans te geven als premier. Dit scenario is niet zo heel realistisch, maar dat er een Verhofstadt 3 zou komen was evenmin realistisch. Het uitgangspunt blijft dat in België de meest gekke scenario’s een kans krijgen.

3) Er komen onmiddellijk nieuwe verkiezingen. Bij die verkiezingen loopt het resultaat waarschijnlijk samen met dat van scenario 1.

Volgens mij is de Vlaamse beweging echt niet gebaat bij nieuwe verkiezingen vooraleer er een staatshervorming op papier staat. In deze samenstelling heeft de N-VA bovendien een zeer sterke positie, waardoor ze elk akkoord met onaanvaardbare Vlaamse toegevingen (uitbreiding van Brussel bijvoorbeeld) kunnen kelderen.
Het is belangrijk dat de Vlaamse onderhandelaars nu niet te veel vragen, maar hoeveel ‘te veel’ juist is valt uiteraard niet te bepalen als men zelf niet aan de onderhandelingen deelneemt. Als men te veel eisen stelt zal de regering vallen en komt er geen akkoord. Een staatshervorming is essentieel als we de toekomstige uitdagingen willen aangaan. Elke stap naar meer autonomie is er één in de goede richting. We moeten oppassen dat we ons niet laten verleiden tot een al te simplistisch discours van ‘absolute verelendung’. Die techniek lijkt misschien gemakkelijk, maar is in praktijk quasi onbruikbaar.
In België is incrementalisme de norm, als men tot een volledige ontvoogding van Vlaanderen wil komen moet men zich jammer genoeg (voorlopig) in die Belgische manier van werken inschrijven.